ผู้สูงอายุลื่นล้มในห้องน้ำอันตรายแค่ไหน? แนะนำอุปกรณ์กันลื่นควรมี

ปฏิเสธไม่ได้เลยว่าหนึ่งในอุบัติเหตุที่พบได้บ่อยในผู้สูงอายุ สาเหตุมาจากลื่นล้มในห้องน้ำ ซึ่งถือว่าอันตรายและรุนแรงมากสำหรับผู้สูงวัย ความรุนแรงเล็กน้อยไม่ว่าจะเป็นแผลฟกช้ำ จนถึงขั้นกระดูกหัก สำหรับคนแก่อาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนร้ายแรงที่อาจส่งผลถึงชีวิต เป็นเหตุผลสำคัญที่ควรให้ความใส่ใจกับการดูแลผู้สูงอายุภายในบ้าน โดยเฉพาะพื้นความเสี่ยงอย่าง “ห้องน้ำ” รู้ใจจะพาคุณไปเจาะลึกถึงอุบัติเหตุภายในบ้าน สาเหตุและแนวทางการป้องกัน รวมถึงแนวทางการปฐมพยาบาลเบื้องต้น ถ้าพร้อมแล้วตามไปเจาะลึกกันเลย

สนใจอ่านแค่บางเรื่อง ก็เลือกได้เลย!

• สาเหตุที่ผู้สูงอายุลื่นล้มในห้องน้ำ คืออะไร?
• ความเสี่ยงของการลื่นล้มในผู้สูงอายุ มีอะไรบ้าง?
• วิธีรับมือเมื่อผู้สูงอายุหลังล้มในห้องน้ำ
• ออกแบบห้องน้ำแบบไหน ถึงปลอดภัยต่อผู้สูงอายุ?

สาเหตุที่ผู้สูงอายุลื่นล้มในห้องน้ำ คืออะไร?

เมื่ออุบัติเหตุภายในบ้านมักเกิดขึ้นได้กับทุกเพศ ทุกวัย แต่ในผู้สูงอายุจะมีความเสี่ยงที่มากกว่า ทั้งจากสาเหตุที่เกิดขึ้นได้ง่ายกว่า และมีผลที่ตามมารุนแรงกว่าเนื่องจากสุขภาพร่างกาย การทรงตัวไม่ดี และบางคนอาจมีโรคประจำตัวต่าง ๆ เรียกได้ว่าเสี่ยงทุกมิติ ตามไปลงลึกประเด็นอุบัติเหตุภายในบ้าน สาเหตุและแนวทางการป้องกันกันเลยดีกว่า

สาเหตุที่ผู้สูงอายุล้ม (ที่พบบ่อย)

• แสงสว่างไม่เพียงพอ
• พื้นลื่น โดยเฉพาะในห้องน้ำหรือห้องครัว
• ไม่ใช้อุปกรณ์ช่วยเหลือผู้สูงอายุ เช่น ราวจับ หรือไม้เท้า
• พื้นต่างระดับ หรือของวางเกะกะ

แนวทางการป้องกัน

• ปรับแสงสว่างให้ทั่วถึงในทุกจุดของบ้าน
• ติดตั้งแผ่นกันลื่นในห้องน้ำ และจุดที่พื้นมักเปียกบ่อย ๆ
• ใช้ราวจับในห้องน้ำสำหรับผู้สูงอายุ เพื่อช่วยในการทรงตัว
• จัดวางเฟอร์นิเจอร์หรือสิ่งของต่าง ๆ ให้เป็นระเบียบ

ความเสี่ยงของการลื่นล้มในผู้สูงอายุ มีอะไรบ้าง?

หากลื่นล้มในห้องน้ำ ความเสี่ยงของผู้สูงอายุมีหลายด้าน ทั้งทางด้านร่างกาย จิตใจ และคุณภาพชีวิต โดยสามารถแบ่งรายละเอียดได้ดังนี้

ความเสี่ยงทางร่างกาย

• กระดูกหัก โดยเฉพาะกระดูกข้อมือ กระดูกสะโพก และกระดูกต้นแขน ผู้สูงอายุที่มีภาวะกระดูกพรุนทำให้กระดูกเปราะ แตกง่าย
• บาดเจ็บที่ศีรษะ เสี่ยงเลือดออกในสมอง โดยเฉพาะผู้ที่ทานยาละลายลิ่มเลือด
• ข้อเคลื่อนหรือเส้นเอ็นฉีก ทำให้เคลื่อนไหวลำบาก หรือต้องพักฟื้นนาน
• แผลกดทับจากการนอนติดเตียง หากล้มแล้วลุกไม่ได้ อาจต้องนอนนาน ทำให้เกิดแผลกดทับได้

ความเสี่ยงทางจิตใจและอารมณ์

• ความกลัวการล้มซ้ำ ทำให้ไม่กล้าเดินหรือทำกิจกรรม ส่งผลต่อการเคลื่อนไหวและสุขภาพร่างกายโดยรวม
• ภาวะซึมเศร้าในผู้สูงอายุ เนื่องจากรู้สึกว่าตัวเองเป็นภาระ สูญเสียความมั่นใจในตัวเอง

ความเสี่ยงต่อคุณภาพชีวิต

• การสูญเสียความสามารถในการดูแลตัวเอง จากการบาดเจ็บหรือกล้ามเนื้ออ่อนแรงหลังฟื้นตัว
• พึ่งพาผู้อื่นมากขึ้น อาจต้องมีคนดูแลตลอดเวลา หรือใช้รถเข็น
• ภาวะแทรกซ้อนในโรงพยาบาล เช่น ปอดอักเสบ ลิ่มเลือดอุดตัน หรือภาวะซึมจากการพักฟื้นเป็นเวลานาน

ปัจจัยที่ส่งผลให้ความเสี่ยงของการลื่นล้มในห้องน้ำเพิ่มมากขึ้น มาจาก “อายุ” เป็นหลัก เมื่ออายุเพิ่มความเสื่อมของสภาพร่างกายก็เพิ่มตาม ดังนั้นเพื่อลดความเสี่ยง นอกจากจะติดตั้งอุปกรณ์ช่วยเหลือผู้สูงอายุอย่างครบครันแล้ว การเลือกซื้อประกันก็เป็นอีกหนึ่งความจำเป็นด้วยเช่นกัน โดยเฉพาะประกันอุบัติเหตุสำหรับผู้สูงอายุที่จะช่วยแบ่งเบาค่ารักษาพยาบาล โดยประกันอุบัติเหตุส่วนบุคคลที่รู้ใจ สามารถทำได้ตั้งแต่อายุ 1-65 ปี (ต่ออายุกรมธรรม์ได้จนถึง 74 ปี) ปรับแต่งแผนความคุ้มครองได้ตามใจ เลือกตามไลฟ์สไตล์ที่คุณต้องการ

วิธีรับมือเมื่อผู้สูงอายุหลังล้มในห้องน้ำ

อีกหนึ่งเรื่องสำคัญที่ไม่ควรมองข้าม คือ การดูแลผู้สูงอายุหลังลื่นล้มในห้องน้ำ เพราะอาจมีการบาดเจ็บที่รุนแรงโดยไม่แสดงอาการทันที เช่น กระดูกหัก ภาวะเลือดออกภายใน ดังนั้นการดูแลที่ถูกต้องต้องมีความระมัดระวัง ทั้งในขั้นตอนการปฐมพยาบาลเบื้องต้น หกล้ม การสังเกตอาการ และการฟื้นฟู โดยมีรายละเอียดดังต่อไปนี้

1. ตั้งสติและประเมินสถานการณ์

เมื่อเห็นคนแก่ล้มควรตั้งสติให้ดี อย่าดึงหรือยกตัวทันที พร้อมกับถามผู้สูงอายุว่าเจ็บตรงไหนหรือไม่ รวมถึงเช็คว่ามีบาดแผล, เลือดออก หรือมีรอยฟกช้ำ ข้อผิดรูปด้วยมั้ย

2. หากมีอาการบาดเจ็บอย่าให้ลุกขึ้นเอง

ถ้าผู้สูงอายุบอกว่ามีอาการบาดเจ็บบริเวณสะโพก หลัง คอ หรือมีท่าทางผิดปกติ ห้ามเคลื่อนไหวเด็ดขาด ควรเรียกรถพยาบาลหรือโทร 1669 (สายด่วนฉุกเฉิน) พร้อมกับปลอบให้ผู้สูงอายุอยู่กับที่จนกว่าจะได้รับความช่วยเหลือ

3. ถ้าไม่มีอาการบาดเจ็บ สามารถขยับตัวได้

ให้ผู้สูงอายุลุกขึ้นช้า ๆ โดยมีผู้ดูแลช่วยพยุง และใช้ราวจับในห้องน้ำ ผู้สูงอายุหรือเก้าอี้เป็นตัวช่วยในการลุก ประคองขึ้นนั่งก่อนแล้วค่อย ๆ ลุกขึ้นยืน จากนั้นให้พักและสังเกตอาการอีกครั้ง

4. สังเกตอาการหลังล้มต่อเนื่อง 24-72 ชั่วโมง

เพราะอาการบางอย่างอาจแสดงช้า เช่น เจ็บสะโพกหรือขาเมื่อลุก/นั่ง อ่อนแรงลง เดินลำบาก ปวดศีรษะ มึนงง มีไข้ และปัสสาวะลำบาก (อาจบ่งบอกถึงกระดูกเชิงกรานหัก)

5. พาไปตรวจร่างกายที่โรงพยาบาล

แม้ดูเหมือนว่าอาการไม่รุนแรง ไม่มีอะไรต้องเป็นกังวล แต่ทางที่ดีควรให้แพทย์ประเมินจะดีกว่า ด้วยการเอกซเรย์เพื่อตรวจหากระดูกหัก, ตรวจสมองหากมีการกระแทกศีรษะ และวางแผนการฟื้นฟูหรือกายภาพบำบัด

หากผู้สูงอายุลื่นล้มในห้องน้ำบ่อย ควรประเมินสมรรถภาพการทรงตัว การมองเห็น และยาที่ใช้อยู่ รวมถึงจัดให้มีอุปกรณ์ช่วยเหลือผู้สูงอายุ เช่น ปุ่มฉุกเฉิน หรือสัญญาณเตือนภัยในห้องน้ำ เพื่อลดความรุนแรงที่อาจเกิดขึ้นตามมา

ออกแบบห้องน้ำแบบไหน ถึงปลอดภัยต่อผู้สูงอายุ?

ห้องน้ำถือเป็นพื้นที่อันตรายที่สุดภายในบ้าน โดยเฉพาะในผู้สูงอายุที่มักมีปัญหาการเคลื่อนไหวและการทรงตัว การลื่นล้มในห้องน้ำอาจเกิดขึ้นได้ง่าย ดังนั้นจึงควรปรับปรุง/ออกแบบให้เป็น “ห้องนที่คนแก่ปลอดภัย” แต่จะต้องทำแบบไหน รู้ใจมีข้อแนะนำดังนี้

• ติดตั้งราวจับในห้องน้ำ สำหรับผู้สูงอายุข้างโถสุขภัณฑ์และบริเวณฝักบัว ควรเป็นวัสดุกันสนิม แบบยึดติดกับผนัง
• ปูแผ่นกันลื่นในห้องน้ำ บริเวณอาบน้ำหรือจุดเปียก ทำจากวัสดุยางหรือซิลิโคน มีพื้นผิวกันลื่น สามารถถอดซักหรือล้างทำความสะอาดได้
• ใช้โถสุขภัณฑ์แบบสูงหรือติดตั้งเบาะยกนั่ง
• ควรใช้ลูกบิดสำหรับห้องน้ำ ที่สามารถล็อกได้ แต่ก็เปิดได้ง่ายมี เพราะมีร่องสำหรับใช้ เหรียญ หรือ ไขควง เปิดจากด้านนอกในกรณีฉุกเฉิน
• ติดตั้งสัญญาณฉุกเฉินภายในห้องน้ำ เช่น ปุ่มกดฉุกเฉินติดผนัง นาฬิกาหรือสร้อยคอ SOS

การดูแลผู้สูงอายุหลังลื่นล้มในห้องน้ำ ต้องใส่ใจทั้งเรื่องความปลอดภัย การปฐมพยาบาลเบื้องต้น หกล้ม และการฟื้นฟูร่างกายอย่างเหมาะสม ที่สำคัญคือ “ป้องกันไม่ให้เกิดเหตุซ้ำ” ด้วยการปรับสิ่งแวดล้อมและใช้อุปกรณ์ช่วยเหลือผู้สูงอายุต่าง ๆ เช่น ราวจับในห้องน้ำสำหรับผู้สูงอายุ, แผ่นกันลื่นในห้องน้ำ หรือปุ่มฉุกเฉิน เพื่อลดระดับความรุนแรงของอาการบาดเจ็บที่อาจเกิดขึ้นตามมา

​​สามารถติดตามข่าวสาร สาระความรู้ เกี่ยวกับรถยนต์ มอเตอร์ไซค์ ด้านสุขภาพ รวมถึงเกร็ดความรู้เกี่ยวกับ​ประกันภัย​ต่าง ๆ ได้ที่ Facebook Page: Roojai หรือ​เพิ่มเพื่อนทาง LINE​ ได้เลย (Official LINE ID: @roojai)

คำจำกัดความ 

แผลฟกช้ำ	การบาดเจ็บของเนื้อเยื่อใต้ผิวหนังที่เกิดจากการถูกกระแทก หรือแรงกระทำอื่น ๆ ทำให้หลอดเลือดฝอยบริเวณใต้ผิวหนังแตกและมีเลือดรั่วซึมออกมา ทำให้เกิดรอยแดง เขียว หรือม่วงช้ำบริเวณผิวหนัง
แผลกดทับ	บริเวณที่ผิวหนังและเนื้อเยื่อได้รับความเสียหาย ซึ่งเกิดจากแรงกดทับอย่างต่อเนื่อง ทำให้เลือดไหลเวียนไปยังบริเวณที่เปราะบางของร่างกายได้น้อยลง
การฟื้นฟูร่างกาย	กระบวนการที่ช่วยให้บุคคลที่ได้รับบาดเจ็บ หรือเจ็บป่วย หรือมีภาวะทุพพลภาพ สามารถกลับไปสู่สภาพร่างกายและการทำงานที่ดีที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้ โดยอาจรวมถึงการฟื้นฟูสมรรถภาพทางร่างกาย จิตใจ อารมณ์ และสังคม